ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ


ΔΟΜΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η ανάδυση του γραμματισμού στο νηπιαγωγείο, μια διαφορετική προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας πάνω στην οποία είναι δομημένο το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών ( Α.Π.Σ.) & το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Σπουδών ( Δ.Ε.Π.Π.Σ.) της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. 


Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Η ένταξη του παιδιού στην προσχολική αγωγή αποτελεί μια κρίσιμη καμπή στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Πρόκειται για μια σημαντική εμπειρία, ένα δεύτερο απογαλακτισμό, που σηματοδοτεί την πρώτη επίσημη μετάβαση του παιδιού στο χώρο των μεγάλων.
Η προσχολική αγωγή καλείται να συνδράμει σε αυτήν την μετάβαση και να καλύψει τις ανάγκες αυτονομίας και κοινωνικοποίησης των παιδιών σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Πρόκειται για μια <<ελκυστική δοκιμασία>> καθώς προϋποθέτει ένα σύνολο αλλαγών και πρωτόγνωρων εμπειριών που προκαλούν ανατροπή της ισορροπίας στη σχέση με τους άλλους και στην εσωτερική ψυχική οργάνωση.
Η είσοδος του παιδιού σε ένα προσχολικό πλαίσιο συμπίπτει με συνήθως με τον πρώτο ουσιαστικό και επιβεβλημένο αποχωρισμό από τα οικεία πρόσωπα και τη μετάβασή του από την οικογένεια σε μια ευρύτερη κοινωνική ομάδα μέσα στην οποία χάνει το προνόμιο της αποκλειστικότητας και προστασίας. Η ανάγκη ένταξής του, η επιβεβλημένη συνύπαρξη με νέα πρόσωπο σε ένα χώρο οργανωμένο και συλλογικό προϋποθέτουν την εξεύρεση μιας νέας ισορροπίας και ένα διαφορετικό τρόπο λειτουργίας. Το παιδί θα πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο των συναισθημάτων και των ενορμήσεών του, να μοιραστεί το μητρικό υποκατάστατο, να υιοθετήσει κοινωνικές συνήθειες, για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στα εξωτερικά επιβεβλημένα και συχνά μη διαπραγματεύσιμα όρια και απαιτήσεις. Πρόκειται λοιπόν για μια ουσιαστική ρήξη και αναζήτηση μιας νέας ισορροπίας σε επίπεδο σχέσεων με τους άλλους καθώς και αναζήτηση μιας εσωτερικής αναδιοργάνωσης με κύριο άξονα την αρχή της πραγματικότητας. Αν το παιδί βιώσει θετικά αυτή τη διαδικασία, οι εξελικτικές του προοπτικές ενισχύονται και προωθούνται, ενώ αντίθετα αν τη βιώσει αρνητικά, αυτή μπορεί να αποτελέσει τραυματικό γεγονός. Για να μπορέσει λοιπόν το παιδί να επωφεληθεί από τη νέα αυτή πραγματικότητα και να βρει ένα ικανοποιητικό τρόπο επαφής με τους με τους άλλους, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο που θα οργανωθεί η πρώτη μετάβαση.
Για να επιτευχθεί η μετάβαση και να μπορέσει το παιδί να  προσαρμοστεί ομαλά στα νέα δεδομένα απαιτούνται η συμβολή του ίδιου του παιδιού αλλά και της παιδαγωγού, η οποία μπορεί να διαμορφώσει το πλαίσιο υποδοχής και της σχέσης της με το κάθε παιδί, καθώς και η συμβολή των γονιών, οι οποίοι θα εμπλακούν σ’ αυτήν τη διαδικασία.
Η ένταξη σε ένα εξωοικογενειακό πλαίσιο αποκτά ιδιαίτερο νόημα στη σύγχρονη δυτική κοινωνία, η οποία χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις ανάμεσα στην άμεση επαφή του ατόμου με το ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι και στις περιορισμένες προσωπικές επαφές. Στα πλαίσια της πυρηνικής οικογένειας, που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, οι σχέσεις του παιδιού με το περιβάλλον είναι περιορισμένες και υπό τον έλεγχο των γονιών. Η εξάρτηση από τους γονείς, η οποία ενισχύεται καθώς η οικογένεια αποκτά ολοένα πιο κλειστή μορφή, δημιουργεί επιπλέον δυσκολίες. Ο αποχωρισμός από την οικογένεια γίνεται απειλητικός και επικίνδυνος, η αυτονομία και η δημιουργία ισότιμων σχέσεων δημιουργεί πρωτόγνωρα συναισθήματα, ενώ η αναγκαστική συνύπαρξη με μια καθορισμένη ομάδα προϋποθέτει μια ιδιαίτερη προσπάθεια προσαρμογής. Έτσι η μετάβαση από την οικογενειακή στην κοινωνική ομάδα αποκτά ένα νόημα αποκοπής μάλλον παρά φυσιολογικής ένταξης.
Στη μεταβατική αυτή περίοδο πρωταρχικό ρόλο παίζει η σχέση ανάμεσα στη μητέρα που φέρνει το παιδί στο σχολείο, σε επίπεδο πραγματικό αλλά και συμβολικό, και στην παιδαγωγό που αναλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό το ρόλο μητρικού υποκατάστατου. Η συμπληρωματικότητα στο ρόλο των δύο αυτών σημαντικών για το παιδί προσώπων μπορεί να γεφυρώσει το κενό μεταξύ οικογενειακής και κοινωνικής δομής. Για να μπορέσει το παιδί να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις και να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον θα πρέπει να αισθάνεται ασφαλές στην τριαδική αυτή σχέση, η οποία διαπλέκεται σε ένα επίπεδο συνειδητό και ελεγχόμενο με την οργάνωση ενός προγράμματος βαθμιαίας ένταξης, συστηματικής συνεργασίας και κοινωνικής αντιμετώπισης αλλά και σε ένα επίπεδο ασυνείδητο όπου ο καθένας από τους τρεις συμμετέχει με τα προσωπικά του βιώματα, τις δικές του προσδοκίες, ανασφάλειες και ανησυχίες. Η δημιουργία σχέση εμπιστοσύνης, κατανόησης και αποδοχής των αναγκών και δυσκολιών στη συνάντηση τριών διαφορετικών ρόλων και προσωπικοτήτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια ικανοποιητική συνύπαρξη. Για να μπορέσει λοιπόν η προσχολική αγωγή να συμβάλλει με ένα τρόπο ουσιαστικό στην ψυχική, κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη του παιδιού είναι απαραίτητη η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο  καθένα από τα τρία πρόσωπα, παιδί – μητέρα – νηπιαγωγός, συμμετέχουν σ’ αυτή τη διαδικασία.

Απόσπασμα από το βιβλίο

<<Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ>>

Χωρίζεται σε Θεωρητικό & Ερευνητικό μέρος με συνεντεύξεις γονέων και νηπιαγωγών όπου περιγράφουν τις εμπειρίες τους. Μία πολύ καλή βιβλιοπρόταση για όποιον επιθυμεί να ενημερωθεί σχετικά με την Προσαρμογή.

Μελανθία Κοντοπούλου κλινική ψυχολόγος αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ.



Τι μαθαίνουν τα παιδιά στο Νηπιαγωγείο, τα οποία οι γονείς δεν μπορούν να τα αναγνωρίσουν εύκολα.

Τα παιδιά μαθαίνουν πολλά πράγματα στο Νηπιαγωγείο τα οποία δεν είναι εύκολο να τα αναγνωρίσουν οι γονείς. Αποκτούν εμπειρίες, γνώσεις και δεξιότητες που τα οπλίζουν για τη σχολική και την ενήλικη ζωή τους.
Θα σας παρουσιάσουμε μια σειρά από μαθησιακές δραστηριότητες που επιτυγχάνονται στο νηπιαγωγείο και που συμβάλλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη των νηπίων, ωστόσο όμως τα αποτελέσματά τους δεν είναι άμεσα ορατά από την αρχή της προσχολικής και κοινωνικής ζωής τους. Αυτά τα <<σημεία επιτυχίας>> είναι σημαντικά για τους εκπαιδευτικούς και αποτελούν τομείς όπου θα πρέπει να επικεντρώνεται η μαθησιακή διαδικασία.
Στις μεικτές ηλικιακές ομάδες τα νήπια πολλές φορές βιώνουν διαφορετικές καταστάσεις και είναι φορείς διαφορετικών κοινωνικών εμπειριών. Αυτές οι προσωπικές εμπειρίες μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για αμοιβαία κατανόηση και ανάπτυξη υπεύθυνης συμπεριφοράς.
Οι ερωτήσεις των νηπίων θα πρέπει να αποτελούν τον κεντρικό άξονα μάθησης στο νηπιαγωγείο, γιατί αντικατοπτρίζουν τα ενδιαφέροντά τους και τις ιδέες που έχουν για τον κόσμο που τα περιβάλλει. Έχοντας σημείο εκκίνησης των δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο τα ενδιαφέροντα των παιδιών τα βοηθούμε να είναι ευτυχισμένα καθώς ανακαλύπτουν την γνώση.
Τα παιδιά μαθαίνουν ολιστικά. Δεν θέλουν απλώς να κοιτούν κάτι και να μιλούν γι’ αυτό. Θέλουν να το κρατήσουν, να το μυρίσουν, να το γευτούν, να το νιώσουν και να το δοκιμάσουν. Οι αισθητηριακές αντιλήψεις αποτελούν τις βάσεις για τις διαφοροποιημένες φαντασιακές ικανότητες και τις ικανότητες μάθησης και κατανόησης. Γι’ αυτό και τα παιδιά έχουν συχνά βρόμικα χέρια και ρούχα. Αλλά και αυτός είναι ο μόνος τρόπος να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους και με τον κόσμο που τα περιβάλλει, αποκτώντας εμπειρίες που θα τους χρησιμεύσουν αργότερα στο σχολείο και στη ζωή.
Το να ντυθούν μόνα τους, να βάλουν τα παπούτσια τους, να βρούν ένα αντικείμενο που έχασαν, να καθαρίσουν κάτι που λέρωσαν, αυτές είναι κάποιες δραστηριότητες που θα τα βοηθήσουν να γίνουν ανεξάρτητα.
Το σημαντικότερο κίνητρο μάθησης σ’ αυτή την ηλικία είναι η περιέργεια και όταν τα νήπια είναι περίεργα είναι παντοδύναμα. Στο νηπιαγωγείο η περιέργεια των παιδιών αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την αποτελεσματική του λειτουργία και θα πρέπει να ενθαρρύνεται από την νηπιαγωγό.
Όταν τα παιδιά σκαρφαλώνουν σε ένα δέντρο, όταν επιχειρούν να κόψουν κάτι με το ψαλίδι ή όταν μαγειρεύουν δεν δραστηριοποιούνται απλώς σε μια παιγνιώδη κατάσταση, αλλά θέλουν να κάνουν κάτι που κάνουν και οι ενήλικοι, κάτι που συμβαίνει στο πραγματικό κόσμο. Στο νηπιαγωγείο τα παιδιά ενθαρρύνονται, να μαγειρεύουν, να κάνουν χειροτεχνίες, να γράφουν, να διαβάζουν και γενικά να πραγματοποιούν ιδέες που έχουν για τον πραγματικό κόσμο. Η αυτοπεποίθηση κάνει τα παιδιά δυνατά και τους δίνει κίνητρα.
Το παιχνίδι, η ζωγραφική, η χειροτεχνία, οι αφηγήσεις, η μουσική, η κίνηση και οι ανακαλυπτικές δραστηριότητες στο νηπιαγωγείο προσφέρουν στα νήπια το χρόνο, τις ευκαιρίες και την ελευθερία για να αναπτύξουν τους δικούς τους τρόπους έκφρασης. Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά αναπτύσσουν, πρωτοβουλίες, τη φαντασία τους, ακολουθούν τις ιδέες τους, ανακαλύπτουν λύσεις σε μικρά προβλήματα, γίνονται εφευρετικά και δημιουργικά.
Οι δραστηριότητες στο νηπιαγωγείο πηγάζουν από τις ανάγκες των παιδιών και το παιχνίδι παίζει κεντρικό ρόλο σε όλες τις δραστηριότητες. Το παιχνίδι προσφέρει διασκέδαση και ευχαρίστηση, γι’ αυτό τα νήπια κατά τη διάρκειά του κάνουν πράγματα με όλη τους την καρδιά. Την ώρα του παιχνιδιού τα παιδιά κάνουν πράγματα που τα ευχαριστούν ενώ ταυτόχρονα μαθαίνουν να αναπτύσσουν σημαντικές δεξιότητες.
Για τα παιδιά το να είναι μαζί με άλλα παιδιά και να παίζουν είναι πολύ σημαντικό. Τα κοινά ενδιαφέροντα των παιδιών στο παιχνίδι τα φέρνουν κοντά το ένα με το άλλο. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού τα παιδιά σχεδιάζουν και αποφασίζουν μαζί, μαθαίνουν πράγματα σε βάθος, μαθαίνουν να λένε την άποψή τους, να κάνουν συμβιβασμούς και να δημιουργούν φιλίες.
Όταν τα παιδιά τσακώνονται μεταξύ τους, όταν ανταλλάσσουν εμπειρίες, όταν συνεργάζονται για να οργανώσουν κάποιο παιχνίδι ή κάποια δραστηριότητα, όταν συζητούν τη γνώμη κάθε παιδιού, αλλά και όταν διαφωνούν μαθαίνουν να είναι δυνατά. Όταν μαθαίνουν να εκφράζονται μέσω της γλώσσας, μαθαίνουν να καταλαβαίνουν το ένα το άλλο και να σέβονται τις προσωπικότητές τους.
Τα νήπια αναλαμβάνουν και φέρνουν εις πέρας διάφορες δουλειές στη μικρή κοινότητα του νηπιαγωγείου. Η τακτοποίηση των παιχνιδιών και των γωνιών, κάποιες μικρές εργασίες καθαρισμού και η προσφορά βοήθειας σε κάποιο παιδί που δεν μπορεί να κάνει κάτι είναι δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά να αναλαμβάνουν ευθύνες.

Στο νηπιαγωγείο υπάρχουν παιδιά που προέρχονται από διαφορετικές οικογένειες, διαφορετικό πολιτισμικό κεφάλαιο, διαφορετική εθνική καταγωγή και διαφορετική οικονομική ευχέρεια. Το περιβάλλον της προσχολικής τάξης αποτελεί ένα κοινωνικό μικροσκόπιο, όπου τα νήπια έρχονται σε επαφή με τις διαφορετικότητες της κοινωνίας των ενηλίκων και μαθαίνουν πώς να αποδέχονται το διαφορετικό και να συμβιώνουν αρμονικά μαζί του.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου